Shkencëtarët thonë se ndonëse mund të shfaqen kushte të La Niña që do të ftohin pak temperaturat globale në vitin 2025, planeti ende po ngrohet me një ritëm alarmant.
Viti që po kalon është i sigurt për t’u shënuar si viti më i nxehtë në histori, sipas shkencëtarëve evropianë, dhe i pari që do të shohë temperaturat mesatare globale që kalojnë objektivin e Marrëveshjes së Parisit prej 1.5 gradë Celsius mbi periudhën para-industriale.
Temperaturat që u ngritën në vitin 2024 u shtuan pjesërisht nga kushtet klimatike të njohura si El Niño (spanjisht për “djalin”), sipas analizës së të dhënave nga Organizata Botërore Meteorologjike, sipas medias së huaj.
Në vitin 2025, një fenomen tjetër i njohur si La Niña (spanjisht për “vajzën”) mund të shfaqet për të ftohur pak temperaturat globale, që do të thotë se është e pamundur që rekordi i temperaturës së vitit 2024 të thyehet vitin tjetër.
Megjithatë, përkundër kësaj, viti 2025 është ende i mundur të jetë ndër tre vitet më të nxehta në histori, sipas Agjencisë Britanike të Motit dhe Klimës, Met Office. Çfarë janë El Niño dhe La Niña?
El Niño dhe La Niña janë dy kushte klimatike kundërshtare në Oqeanin Paqësor që ndikojnë në motin në mbarë botën.
Erërat tregtare në Paqësor zakonisht fryjnë nga lindja në perëndim, duke shtyrë ujërat e ngrohta të sipërfaqes drejt Paqësorit perëndimor.
El Niño ndodh kur këto erëra dobësohen ose kthehen, duke bërë që ujërat në Paqësorin lindor – jashtë bregut të Amerikave – të jenë më të ngrohta se normalisht.
Në periudha La Niña, erërat tregtare lindje-perëndim bëhen më të forta, duke shtyrë ujërat e ngrohta më tej në perëndim, drejt brigjeve të Australisë dhe Azisë Juglindore. Kjo shkakton që uji i ftohtë të ngrihet nga thellësitë e oqeanit, duke bërë që temperaturat e sipërfaqes së detit të jenë më të ftohta mesatarisht, veçanërisht në Amerikë.
Ngjarjet ndodhin me intervale të pasigurta çdo dy deri në shtatë vjet dhe zakonisht zgjasin nga nëntë deri në dymbëdhjetë muaj. Të dyja El Niño dhe La Niña mund të ndikojnë në modelet e motit në mbarë botën. Edhe pse çdo ngjarje është e ndryshme, La Niña është e lidhur me kushte më të shireshme se zakonisht në disa pjesë të botës, si në veri të Australisë, Afrikën juglindore dhe verilindje të Brazilit. Ajo gjithashtu mund të rrisë mundësinë e përmbytjeve në disa rajone dhe të shkaktojë një sezon më intensiv uragani.
Çfarë parashikojnë shkencëtarët për vitin 2025?
Organizata Botërore Meteorologjike (WMO) thotë se kushtet e La Niña mund të shfaqen mes nëntorit 2024 dhe shkurtit 2025.
Por ndikimi i saj ftohës në temperaturat globale mund të jetë “i dobët dhe i shkurtër”, thotë WMO.
“Që nga qershori 2023, kemi parë një periudhë të zgjatur të temperaturave jashtëzakonisht të larta të tokës dhe sipërfaqes së detit. Edhe nëse ndodhi një ngjarje e shkurtër ftohëse La Niña, ajo nuk do të ndryshojë trajektoren afatgjatë të ngritjes së temperaturave globale për shkak të gazrave serë që ngushtojnë nxehtësinë në atmosferë,” tha Sekretarja e Përgjithshme e WMO-së, Celeste Saulo.
Në fakt, meteorologët thonë se parashikimet për temperaturën e vitit 2025 janë jashtëzakonisht të larta në krahasim me mundësinë e kushteve të La Niña.
“Vitet si 2025, që nuk dominohen nga ndikimi ngrohës i El Niño, duhet të jenë më të ftohta. Viti 2016 ishte një vit El Niño dhe në atë kohë ishte viti më i nxehtë në histori për temperaturën globale. Në krahasim me parashikimet tona për vitin 2025, 2016 tani duket dukshëm më i ftohtë,” thotë Profesori Adam Scaife, i cili udhëheq parashikimet globale të Met Office për vitin 2025.
Marrëveshja e Parisit nuk është (ende) shkelur
Duket se temperaturat e vitit 2024 do të kalojnë për herë të parë 1.5 gradë Celsius mbi periudhën para-industriale, një kufi i vendosur nga Marrëveshja e Parisit për Klimën në vitin 2015.
Por kalimi i këtij kufiri për një vit nuk konsiderohet si shkelje e kufirit të Parisit. Shkencëtarët thonë se ky kufi duhet të kalohen në mënyrë të qëndrueshme, për një periudhë prej 20-30 vjetësh.
Disa shkencëtarë thonë se lidhja ndërmjet ndryshimeve klimatike dhe fenomeneve të La Niña dhe El Niño nuk është plotësisht e qartë.