Që nga fillimi i luftës në Gaza pas sulmit të paprecedentë të Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor, liderët e tij janë vënë në shënjestër, flitet nga Izraeli. Disa janë vrarë, të tjerë mbeten sfidues. Këtu është një përmbledhje e asaj që ka ndodhur me figurat më të shquara të Hamasit.
Ismail Haniyeh
Ismail Haniyeh konsiderohej gjerësisht lideri i përgjithshëm i Hamasit. Ai u vra, thuhet në një sulm ajror, në një ndërtesë ku po qëndronte gjatë një vizite në Teheran më 31 korrik 2024. Irani dhe Hamasi kanë fajësuar Izraelin për sulmin.
Një anëtar i shquar i Hamasit në fund të viteve 1980, Izraeli e burgosi Haniyeh për tre vjet në vitin 1989 teksa shtypi kryengritjen e parë palestineze.
Më pas ai u internua në vitin 1992 në një tokë të askujt midis Izraelit dhe Libanit, së bashku me një numër udhëheqësish të Hamasit.
Pas një viti ai u kthye në Gaza. Në vitin 1997 ai u emërua kryetar i zyrës së udhëheqësit shpirtëror të Hamasit, duke forcuar pozicionin e tij.
Haniyeh u emërua kryeministër palestinez në vitin 2006 nga presidenti Mahmud Abbas pasi Hamasi fitoi shumicën e vendeve në zgjedhjet kombëtare. Por ai u shkarkua një vit më vonë në mes të dhunës vdekjeprurëse në Gaza, me Hamasin që përfundimisht dëboi partinë Fatah të z. Abbas nga Rripi i Gazës.
Haniyeh e hodhi poshtë shkarkimin e tij si “jokushtetues”, dhe Hamasi vazhdoi të sundojë në Gaza.
Ai u zgjodh kreu i byrosë politike të gjithëfuqishme të Hamasit në vitin 2017, duke e bërë atë në fakt lider të përgjithshëm.
Në vitin 2018, Departamenti Amerikan i Shtetit e cilësoi Haniyeh si terrorist. Ai kishte jetuar në Katar vitet e fundit.
Jahja Sinwar
Yahya Sinwar është lideri i lëvizjes Hamas brenda Rripit të Gazës. Izraeli beson se ai organizoi sulmin e paprecedentë më 7 tetor 2023.
Sinwar ka lindur në kampin e refugjatëve Khan Younis në Gaza në vitin 1962.
Një vit pasi Hamasi u themelua në 1987, ai formoi shërbimin e tij të brendshëm të sigurisë, i cili ndër të tjera synonte bashkëpunëtorët e dyshuar palestinezë me Izraelin.
Sinwar u arrestua nga Izraeli tre herë. Ai u dënua me katër burgime të përjetshme në vitin 1988 për planifikimin e rrëmbimit dhe vrasjes së dy ushtarëve izraelitë dhe vrasjen e katër palestinezëve.
Megjithatë, në vitin 2011 ai ishte në mesin e 1027 të burgosurve arabë palestinezë dhe izraelitë të liruar nga Izraeli në këmbim të një ushtari izraelit të mbajtur rob nga Hamasi për më shumë se pesë vjet.
Sinwar u kthye në pozicionin e tij si një udhëheqës i shquar në Hamas dhe u emërua kreu i byrosë politike të grupit në Rripin e Gazës në vitin 2017, duke e bërë atë udhëheqës të Hamasit në territor.
Në vitin 2015, SHBA përfshiu Sinwar në listën e zezë të “terroristëve ndërkombëtarë”.
Sinwar nuk është parë që nga fillimi i luftës me Izraelin në tetor. Ai besohet se është ende në Gaza, i fshehur “10 kate nën tokë”, ka thënë Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Antony Blinken.
Muhamed Deif
Mohammed Deif ishte kreu i Brigadave Izz al-Din al-Qassam, krahu ushtarak i lëvizjes Hamas. Ai ishte njeriu më i kërkuar i Izraelit për dekada dhe u vra në një sulm ajror izraelit muajin e kaluar, thotë Izraeli. Hamasi nuk e ka konfirmuar këtë.
Deif, një figurë në hije, u bë i njohur për palestinezët si The Mastermind, dhe për izraelitët si Macja me nëntë jetë.
Autoritetet izraelite e burgosën atë në vitin 1989 gjatë intifadës (kryengritjes) të parë palestineze dhe e liruan pas një viti e gjysmë. Menjëherë pas kësaj ai formoi Brigadat al-Qassam, me qëllim kapjen e ushtarëve izraelitë.
Ai gjithashtu ndihmoi në ndërtimin e tuneleve që u mundësonin luftëtarëve të Hamasit të futeshin brenda Izraelit nga Gaza.
Deif u akuzua nga Izraeli për planifikimin dhe mbikëqyrjen e bombave të autobusëve që vranë dhjetëra izraelitë në vitin 1996 dhe për përfshirje në kapjen dhe vrasjen e tre ushtarëve izraelitë në mesin e viteve 1990. Ai u arrestua nga Autoriteti Palestinez në vitin 2000, por u arratis shtatë muaj më vonë në fillim të intifadës së dytë.
Ai u bë njeriu më i kërkuar i Izraelit, por që atëherë la pas pak gjurmë.
Përpjekjet më të rënda për vrasjen e tij ishin në vitin 2002: Deif mbijetoi, por humbi njërin sy. Izraeli thotë se ai gjithashtu humbi një këmbë dhe një dorë, dhe pati vështirësi për të folur.
Izraeli u përpoq dhe dështoi përsëri të vriste Deifin gjatë një sulmi të vitit 2014 në Rripin e Gazës, por vrau gruan dhe dy nga fëmijët e tij.
Deif ishte një nga figurat e akuzuara për planifikimin e sulmit të Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor 2023. Izraeli tha se e vrau atë në një sulm ajror në një kompleks në zonën Khan Younis të Gazës më 13 korrik.
Marvan Issa
Hamasi nuk ka konfirmuar që Marwan Issa, zëvendës komandanti i përgjithshëm i Brigadave Izz al-Din al-Qassam, u vra në një sulm ajror izraelit në mars 2024, siç raportohet nga Shtëpia e Bardhë.
Këshilltari amerikan për sigurinë kombëtare, Jake Sullivan tha se ai ishte vrarë nga Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF), pas raportimeve në mediat izraelite se ai kishte vdekur në një sulm në një kompleks tuneli nën kampin e refugjatëve Nuseirat.
Komandanti i lartë njihet gjithashtu si Njeriu Hije dhe është parë si krahu i djathtë i Mohammed Deif.
Para raporteve për vdekjen e tij, ai ishte në listën e më të kërkuarve të Izraelit dhe u plagos kur Izraeli tentoi ta vriste në vitin 2006.
Forcat izraelite e mbajtën atë gjatë intifadës së parë për pesë vjet për shkak të aktivitetit të tij me Hamasin.
Autoriteti Palestinez e arrestoi atë në 1997, por ai u lirua pas intifadës së dytë në 2000.
Avionët luftarakë izraelitë shkatërruan shtëpinë e tij dy herë gjatë pushtimeve të Gazës në 2014 dhe 2021, duke vrarë vëllain e tij.
Nuk dihej se si dukej deri në vitin 2011, kur u shfaq në një foto në grup të bërë gjatë një pritjeje për të burgosurit e shkëmbyer.
Ai mendohet të ketë luajtur një rol të rëndësishëm në planifikimin e inkursioneve në Izrael, duke përfshirë më të fundit.
Khaled Meshaal
Khaled Meshaal, i lindur në Bregun Perëndimor në vitin 1956, konsiderohet një nga themeluesit e Hamasit.
Nën udhëzimet e drejtpërdrejta të kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, agjencia e spiunazhit izraelit Mossad tentoi të vriste Meshaal në vitin 1997 ndërsa ai jetonte në Jordani.
Agjentët e Mossad-it hynë në Jordani me pasaporta të falsifikuara kanadeze dhe Meshaal iu injektua një substancë toksike teksa ecte përgjatë një rruge.
Autoritetet jordaneze zbuluan atentatin dhe arrestuan dy anëtarë të Mossad.
Mbreti i ndjerë Husein i Jordanisë i kërkoi kryeministrit të Izraelit antidotin për substancën me të cilën ishte injektuar Meshaal. Duke u përballur me presionin e presidentit të atëhershëm amerikan Bill Clinton, Netanyahu e dha atë, pasi fillimisht e refuzoi kërkesën.
Meshaal, i cili jeton në Katar, vizitoi Rripin e Gazës për herë të parë në vitin 2012. Ai u prit nga zyrtarë palestinezë dhe turma palestineze dolën për ta pritur.
Hamasi zgjodhi Ismail Haniyeh për të pasuar Meshaalin si kreun e byrosë së tij politike në vitin 2017 dhe Meshaal u bë kreu i byrosë politike të grupit jashtë vendit.
Mahmud Zahar
Mahmoud Zahar lindi në Gaza në vitin 1945 nga një baba palestinez dhe një nënë egjiptiane. Ai konsiderohet si një nga udhëheqësit më të shquar të Hamasit dhe anëtar i udhëheqjes politike të lëvizjes.
Ai shkoi në shkollë në Gaza dhe në universitet në Kajro, më pas punoi si mjek në Gaza dhe Khan Younis derisa autoritetet izraelite e pushuan për shkak të pozicionit të tij politik.
Mahmud Zahar u mbajt në burgjet izraelite në vitin 1988, muaj pas themelimit të Hamasit. Ai ishte ndër ata që u deportuan nga Izraeli në tokën e askujt në vitin 1992, ku kaloi një vit.
Me fitoren e lëvizjes Hamas në zgjedhjet e përgjithshme palestineze në vitin 2006, Zahar iu bashkua Ministrisë së Punëve të Jashtme në qeverinë e sapoformuar të kryeministrit Ismail Haniyeh përpara shkarkimit të saj përfundimtar.
Izraeli tentoi të vriste Zaharin në vitin 2003, kur një avion hodhi një bombë në shtëpinë e tij në qytetin e Gazës. Sulmi e la atë me lëndime të lehta, por vrau djalin e tij të madh, Khaled.
Djali i tij i dytë, Hossam, i cili ishte anëtar i Brigadave al-Qassam, u vra në një sulm ajror izraelit në Gaza në vitin 2008. BBC
/a.r