Më pak se një javë pasi presidenti i rrëzuar sirian Bashar al-Assad u arratis në Moskë, zyrtarët turq ngritën flamurin e tyre mbi ambasadën në Damask.
Ndërsa shumë prej grilave në godinë mbetën të mbyllura, flamuri turk u ngrit mbi çatinë e ambasadës për herë të parë në 12 vjet, shkruan Ruth Michaelson për The Guardian.
Ky moment u parapri nga mbërritja në kryeqytetin sirian të shefit të spiunazhit të Turqisë, Ibrahim Kalin. Ky i fundit hipi në një sedan të zi të drejtuar nga udhëheqësi i Hayat Tahrir al-Sham (HTS), Ahmed al-Sharaa, i cili veshi rroba civile, ndërsa udhëtonte me kalin nëpër rrugët e mbushura me njerëz. Shefi i spiunazhit u lut poshtë harqeve të shenjtëruara të xhamisë Umajad, përpara se të dilte para turmave të habitura të mbledhura për të parë personalitetin e parë të huaj që vizitoi udhëheqjen e re siriane.
Dareen Khalifa, nga Grupi Ndërkombëtar i Krizave, e përshkruan vizitën e Kalin në kryeqytetin sirian si “një xhiro fitoreje”, me Ankaranë që shfaqet si një përfituese e madhe nga qeveria e re në Damask. Përmbysja e Assadit ka përligjur qasjen e Rexhep Tajip Erdogan për Sirinë dhe i ka dhënë Ankarasë mundësi të reja në një luftë për pushtet në zonat kurde në veri-lindje, si dhe ndikim të madh, teksa Siria rindërtohet.
“Marrëdhëniet midis HTS dhe Turqisë nuk duhet të mbivlerësohen, nuk janë marrëdhënie përfaqësuese, por Turqia ishte e gatshme të priste derisa gjërat të zgjidheshin dhe më pas të realizohej vizita e Kalin dhe e njerëzve të tjerë të rëndësishëm gjithashtu”, thotë Khalifa.
Ankaraja u përpoq të përdorte një takim me zyrtarët rusë dhe iranianë në fillim të nëntorit me shpresën se do të ulte Assadin në tryezën e bisedimeve. Erdogan ka thënë se Assad e hodhi poshtë ofertën e tij për të “diskutuar së bashku të ardhmen e Sirisë”, duke humbur pa vetëdije shansin e tij të fundit për të parandaluar ofensivën gjithëpërfshirëse ushtarake që i dha fund sundimit brutal 53-vjeçar të familjes së tij.
Jo vetëm që Assad refuzoi, por forcat e tij vazhduan të godasin zonën e vetme të kontrolluar nga rebelët në Idlib, duke nxitur dëshirën e grupit për të nisur ofensivën e tyre. Turqia u bëri thirrje aleatëve rusë të Asadit, duke i kërkuar Moskës të flasë me udhëheqësin sirian dhe të ndalojë sulmet. Në kohën kur Sharaa, i cili më parë njihej me emrin e tij e luftës, Abu Mohammed al-Jolani, i bëri të ditur Ankarasë në nëntor, se forcat e tij ishin gati për të nisur një ofensivë, Turqia u dorëzuan në përpjekjen për negociata për shkak të paaftësisë së Moskës për të ndaluar Asadin.
“Në fund Turqia tha në rregull, jepini atyre një mësim, por Ankaraja nuk e besoiqë HTS do të pushtonte Alepon, e lëre më të gjithë vendin”, thotë Khalifa.
“Askush nuk e kishte menduar se do të bëhej diçka kaq e madhe. Ankaraja e dinte se çfarë lloj manovre mund të bënte HTS, se ata do të jepnin përshtypjen se po shkonin në një drejtim, në lindje, kur në të vërtetë donin të shkonin në jug. Por nuk ishte më shumë se kaq”, shton ai.
Gönül Tol i Institutit të Lindjes së Mesme thotë se triumfi i kryengritjes e befasoi Turqinë, duke rezultuar në atë që ajo e quan “një sukses katastrofik” nga këndvështrimi i Ankarasë.
“Kjo me të vërtetë e befasoi Ankaranë, dhe sigurisht tani ata po e mbështesin atë – kjo hap mundësi veçanërisht për politikën e jashtme turke dhe për Erdoganin brenda vendit, por padyshim që ka edhe rreziqe”, shprehet Tol.
Presidenti turk ka tentuar prej kohësh një akt balancues të brendshëm për çështjen e refugjatëve sirianë, duke ndërmjetësuar midis një imazhi publik të krijuar me kujdes si lider i botës islame që mirëpriti myslimanët e zhvendosur dhe dëshirave të partnerëve të tij nacionalistë të koalicionit për të dëbuar shumë nga 3.2 milionë sirianët nga Turqi.
Rënia e Asadit, thotë Tol, i ka lejuar Erdoganit një mënyrë për të forcuar imazhin e tij si lideri që bëri më së shumti për të mbrojtur sirianët ndërsa mijëra largohen, duke qetësuar mbështetësit e tij nacionalistë. Zyrtarët turq nuk humbën kohë: Ministri i Jashtëm, Hakan Fidan, tha një ditë pas rrëzimit të Asadit se sirianët do të ktheheshin në shtëpi dhe rreth 7,600 njerëz kishin kaluar kufirin deri në fund të javës së kaluar.
Premtimi i Fidanit se kompanitë turke do të ndihmonin në rindërtimin e Sirisë bëri që aksionet në kompanitë e ndërtimit dhe çimentos të rriteshin një ditë pas rrëzimit të Asadit, pavarësisht nga reputacioni i tyre i dëmtuar për shkak të shkatërrimit të godinave pas tërmeteve vdekjeprurëse që goditën Turqinë jugore dhe Sirinë veriore në fillim të vitit të kaluar.
Ndërsa Ankaraja kohët e fundit filloi një kontakt paraprak me grupet militante kurde që ajo i konsideronte prej kohësh si organizata terroriste, Tol vuri në dukje ndryshimet e papritura brenda Sirisë. Grupet rebele të mbështetura nga Turqia tani po shkatërrojnë forcat kurde të mbështetura nga SHBA në të gjithë Sirinë veriore, duke zgjeruar me shpejtësi zonën e tyre të kontrollit.
Duke folur gjatë një konference mbi Sirinë në Jordani gjatë fundjavës, Fidan e bëri të qartë strategjinë e Ankarasë. “Ne mbështesim përfaqësuesit legjitimë të kurdëve sirianë në përpjekjet e tyre për të mbrojtur të drejtat e tyre në Damask”, tha ai, duke treguar se Turqia do të pranonte vetëm përfaqësimin kurd në kryeqytetin sirian, por jo diku tjetër.
Siria pas Asadit i jep Turqisë shumë leva dhe HTS mund të përdorë të gjithë ndihmën që mund të marrë. Grupi po kërkon të shmangë izolimin dhe do të përdorë kontributin e Turqisë për të siguruar që ata përfundimisht të fitojnë njohje nga komuniteti ndërkombëtar, ndërsa Turqia mbetet porta e tyre drejt botës së jashtme.