Një hartë e publikuar nga Platforma e Planifikimit Hapësinor Detar të Komisionit Evropian ka ngjallur polemika në Ankara. Harta përshkruan zonat juridiksionale detare të Greqisë, duke i caktuar Greqisë juridiksionin e planifikimit hapësinor mbi Detin Egje bazuar në Konventën e Kombeve të Bashkuara për Ligjin e Detit (UNCLOS) dhe dispozitën e saj për një det territorial prej 12 milje detare.
Kërkesat Detare të Greqisë u vërtetuan
Autori Nick Stavroulakis argumenton se harta pasqyron situatën e krijuar ligjore në Egje, duke riafirmuar sovranitetin e Greqisë dhe duke ofruar një qortim të fortë për ata që mbrojnë lëshimet. Harta, produkt i punës së zellshme të BE-së, bazohet në Direktivën e detyrueshme Evropiane 2014/89/BE, e cila vendos një kornizë për Planifikimin Hapësinor Detar. Të gjitha shtetet bregdetare të BE-së duhet të respektojnë këtë direktivë.
Greqia, e cila fillimisht u përball me penalitete për mungesën e afatit të 31 marsit 2021, për paraqitjen e planit të saj hapësinor detar, më në fund u përmbajt pas përpjekjeve dhe sqarimeve të konsiderueshme të ofruara nga Përfaqësimi i saj i Përhershëm në BE, i kryesuar nga ambasadori Ioannis Vrailas.
Reagimi i Turqisë
Reagimi i Turqisë ka qenë i ashpër. Ministria e Jashtme turke lëshoi një deklaratë duke hedhur poshtë vlefshmërinë e hartës, duke pohuar se BE-ja nuk ka autoritet mbi mosmarrëveshjet detare midis kombeve sovrane dhe duke pretenduar se harta minon përpjekjet drejt një zgjidhjeje në Egje. Ky reagim nënvizon rëndësinë e këtyre përshkrimeve gjeografike të pretendimeve detare të Greqisë.
Zyrtarët dhe mediat turq i kanë bërë jehonë ndjenjave të Ministrisë së Jashtme. Devlet Bahçeli, një partner qeveritar, lëshoi paralajmërime të forta kundër sfidimit të pretendimeve detare të Turqisë. Zëvendësadmirali në pension Cihat Yaycı, një ithtar i doktrinës “Atdheu blu”, fajësoi Greqinë për publikimin e hartës, përsëriti kërcënimin e casus belli dhe i kërkoi Greqisë të kufizonte ujërat e saj territoriale në tre milje detare.
Shkelja e mëparshme e Greqisë
Në dhjetor 2023, Komisioni Evropian e referoi Greqinë në Gjykatën e Drejtësisë së Bashkimit Evropian për moszbatimin në kohë të Direktivës 2014/89/BE. Greqia kishte humbur afatin e 31 marsit 2021 për dorëzimin e planit të saj hapësinor detar dhe si pasojë kishte gjoba. Ky referim thekson rëndësinë që BE i jep respektimit të kornizës së saj të planifikimit hapësinor detar.
Implikimet Strategjike
Hartat përforcojnë pozicionin e Greqisë në Egje dhe ofrojnë një kundërargument të fuqishëm për ata që kundërshtojnë pretendimet e saj detare. Ato shërbejnë gjithashtu si një element thelbësor në dialogun politik të planifikuar të Greqisë me Turqinë dhe ofrojnë një mesazh të qartë kundër propozimeve për të negociuar ujërat territoriale më pak se 12 milje detare.