Suedia u bë anëtari më i ri i NATO-s në fillim të këtij muaji, duke iu bashkuar 31 vendeve në aleancën e sigurisë, duke përfshirë Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Por shtetet e SHBA-së nuk përfshihen të gjitha, pasi nga 50 janë vetëm 49. Nga pakti i NATO-s është “përjashtuar” Hawaii.
CNN shkruan se nëse një fuqi e huaj do të sulmonte Hawaiin, përkatësisht bazën e marinës amerikane në Pearl Harbor ose selinë e Komandës Indo-Paqësorit në veriperëndim të Honolulu-s, anëtarët e Aleancës nuk do të ishin të detyruar të ngriheshin në mbrojtje të shtetit Aloha.
“Është gjëja më e çuditshme. Njerëzit priren të supozojnë se Hawaii është pjesë e SHBA-së dhe për këtë arsye mbulohet nga NATO. Shumica e banorëve të Hawaiit nuk e kanë idenë se shteti i tyre është teknikisht i varur nga aleanca”, tha David Santoro, president i grupit të mendimit të Forumit të Paqësorit në Honolulu.
Hawaii është në Paqësor, dhe ndryshe nga Kalifornia, Kolorado apo Alaska, shteti i 50-të nuk është pjesë e SHBA-së kontinentale që arrin në Oqeanin Atlantik të Veriut në brigjet e saj lindore.
“Argumenti për të mos përfshirë Hawaiin është thjesht se nuk është pjesë e Amerikës së Veriut”, tha Santoro.
Përjashtimi është përcaktuar në Traktatin e Uashingtonit, dokumenti që themeloi NATO-n në vitin 1949, një dekadë përpara se Havai të bëhej shtet. Ndërsa neni 5 i traktatit parashikon vetëmbrojtje kolektive në rast të një sulmi ushtarak ndaj çdo shteti anëtar, neni 6 kufizon shtrirjen gjeografike të kësaj.
Disa ekspertë thonë se kohët kanë ndryshuar gjatë dekadave, që nga nënshkrimi i Traktatit të Uashingtonit, dhe argumentojnë se situata e sotme politike në Indo-Paqësorin mund të kërkojë një rimendim.
Kjo për shkak se bazat ushtarake amerikane në Hawaii mund të luajnë një rol jetik si në kundërshtimin e agresionit të Koresë së Veriut, ashtu edhe në mbështetjen e çdo mbrojtjeje të mundshme të Tajvanit .
Partia Komuniste në pushtet e Kinës pretendon se ishulli demokratik vetëqeverisës është territor i saj, pavarësisht se nuk e ka kontrolluar kurrë. Udhëheqësi kinez Xi Jinping e ka bërë “ribashkimin” me Tajvanin një pjesë kyçe të qëllimit të tij kryesor për të “rinuar” kombin deri në vitin 2049.
CNN shkruan se sipas ekspertëve, liderët kinezë kanë thënë se shpresojnë të marrin kontrollin e ishullit nëpërmjet mjeteve paqësore, ata nuk e kanë përjashtuar mundësinë e një gjëje të tillë me forcë, dhe kanë rritur frikësimin ushtarak të ishullit në vitet e fundit.
Akti i Marrëdhënieve me Tajvanin e detyron Uashingtonin të sigurojë armatim për mbrojtjen e ishullit dhe presidenti amerikan Joe Biden ka sugjeruar se ai do të përdorte personelin ushtarak amerikan për ta mbrojtur atë në rast të një pushtimi kinez.
Një skenar i luftës së vitit 2022 i drejtuar nga Qendra për një Siguri të Re Amerikane u zhvillua me Kinën që sulmonte instalimet e komandës dhe kontrollit të SHBA në Hawaii, si pjesë e luftës së saj për të marrë Tajvanin me forcë.
Analsiti John Hemmings, drejtor i lartë i Programit të Politikës së Jashtme dhe Sigurisë Indo-Paqësorit në Forumin e Paqësorit, deklaroi se përjashtimi nga NATO heq “një element parandalimi” kur bëhet fjalë për mundësinë e një sulmi kinez në Hawaii./m.j