E ashpër ka qenë gjuha e përdorur nga i ngarkuari me Punë i Ambasadës së SHBA në Tiranë, David Wisner, duke mos kursyer askënd që kritikon SPAK, dhe aq më tepër kur këto kritika vijnë nga elementë të korruptuar apo persona të shpallur ‘non grata’.
Në një intervistë për “Panorama”, diplomati amerikan ka shprehur mbështetjen e padiskutueshme ndaj institucioneve të drejtësisë së re, ndërsa i përgjigjet edhe kryeministrit Rama, i cili në Kongresin e PS më 8 dhjetor, tha se reforma në drejtësi nuk do të ishte bërë nga asnjë ndërkombëtar, nëse nuk do të ishte në pushtet partia që ai drejton.
Ai më tej foli edhe për sanksione të reja kundër zyrtarëve të korruptuar, duke u shprehur: “Ndonëse nuk mund të tregojmë paraprakisht sanksionet tona, Shtetet e Bashkuara nuk do të hezitojnë të veprojnë kur aktorë të korruptuar kërkojnë të mbushin xhepat e tyre, t’u shërbejnë interesave të tyre, e të përfitojnë nga korrupsioni në kurriz të qytetarëve të zakonshëm. Presidenti Biden nënshkroi një urdhër ekzekutiv në qershor 2021 duke deklaruar se kushdo që kërcënon paqen, sigurinë, stabilitetin, ose integritetin territorial të ndonjë hapësire në Ballkanin Perëndimor do t’u nënshtrohej sanksioneve të SHBA.”
Më poshtë intervista e plotë
“Panorama”: I ngarkuar me punë, Wisner, ju falënderojmë që keni zgjedhur gazetën “Panorama” për intervistën tuaj të parë në Shqipëri. Meqenëse jemi në Ditën Ndërkombëtare kundër Korrupsionit, në Shqipëri vazhdon të jetë një nivel i lartë i perceptimit publik për korrupsionin në çdo nivel të qeverisjes, cili është gjykimi juaj për këtë fenomen në momentet qe flasim?
I ngarkuari me punë Wisner: Dita Ndërkombëtare kundër Korrupsionit është një mundësi e rëndësishme për të reflektuar për përparimin e përpjekjeve të Shqipërisë për të luftuar korrupsionin dhe për të ripërtëritur përpjekjet tona të përbashkëta për ta luftuar korrupsionin. Institucionet e drejtësisë të Shqipërisë po bëjnë përparim kundër korrupsionit, por po ashtu është e qartë që duhet më shumë punë. Shtetet e Bashkuara dhe partnerët tanë europianë mund të advokojnë dhe mbështesin përpjekjet antikorrupsion të Shqipërisë, por nevojitet kushdo, të gjithë shqiptarët dhe të gjitha institucionet për ta bërë të qartë që askush nuk është mbi ligjin. Asnjë vend nuk ka imunitet kundrejt korrupsionit, përfshi Shtetet e Bashkuara, por suksesi është i mundur. Populli shqiptar kërkon rezultate dhe ne qëndrojmë krah tij.
“Panorama”: Ju keni mbështetur reformën në drejtësi dhe sidomos hetimet e SPAK. A jeni të kënaqur me bilancin e SPAK deri tani?
I ngarkuari me punë Wisner: Mendoj se SPAK-ut i takon një meritë shumë e madhe për përpjekjet e tij. Provat janë te rezultatet. Po shohim më shumë dënime, më shumë sekuestrime, më shumë konfiskime, më shumë hetime dhe më shumë bashkëpunim ndërkombëtar në fushën e zbatimit të ligjit, çka do të thotë se SPAK po zhvillon reputacionin si organ serioz, i besueshëm ligjzbatimi me të cilin vendet e tjera mund të hyjnë në partneritet për të luftuar krimin e organizuar ndërkombëtar dhe korrupsionin. Partnerët amerikanë dhe të tjerë ndërkombëtarë po rrisin bashkëpunimin me Shqipërinë si rezultat i kësaj. Kur njerëzit që kryejnë korrupsion si dhe figurat e krimit të organizuar hetohen, ngrihet padi kundër tyre, arrestohen, dënohen – këto tregojnë se ditët e pandëshkueshmërisë po i afrohen fundit. Po ashtu, u dërgohet një mesazh edhe aktorëve të tjerë të korruptuar.
“Panorama”: Para pak javësh, një grup prokurorësh të SPAK ishin në Departamentin e Shtetit, FBI, etj.. Çfarë prisni më tepër dhe për çfarë i inkurajoni ju prokurorët e SPAK në këtë fazë?
I ngarkuari me punë Wisner: Shqipëria është një aleate në NATO, një mike dhe partnere e Shteteve të Bashkuara. Duam të mbështesim çdo përpjekje për të çuar përpara integrimin në BE të Shqipërisë dhe trajektoren e saj trans-atlantike. Kjo përfshin mbështetjen tonë për reformën në drejtësi. Kemi një personel me mbi 40 veta të financuar nga SHBA në Shqipëri për të mbështetur dhe këshilluar institucionet e ligjzbatimit dhe drejtësisë. Për ju edhe për ne është një çështje e sigurisë kombëtare. Korrupsioni dhe krimi i organizuar pengojnë zhvillimin ekonomik, zmbrapsin investimin e huaj, minojnë demokracinë dhe shtyn ata që janë të rinj e ambiciozë që të kërkojnë mundësi në vende të tjera. Vizita e SPAK në Uashington, DC, muajin e kaluar demonstroi se sa të rëndësishme janë përpjekjet antikorrupsion të Shqipërisë për Shtetet e Bashkuara. Në takimet e nivelit të lartë me Departamentin e Drejtësisë, Departamentin e Shtetit, FBI dhe DEA, vizita i dha mundësi zyrtarëve të lartë të SPAK që të vendosnin dhe forconin partneritete me vlerë në institucionet e drejtësisë dhe zbatimit të ligjit të SHBA. Ndonëse SPAK është ende i ri si institucion, ne duam që të vazhdojë trajektoren për lart dhe presim që anëtarët e tij të ruajnë nivelin e integritetit që të gjithë shqiptarët duan të shohin tek ata.
“Panorama”: Z. i ngarkuar me punë, ka mjaft reagime ndaj hetimeve të SPAK ndaj disa ish-ministrave dhe kryebashkiakëve socialistë, por edhe ish-kryeministrit Berisha dhe dhëndrit të tij. A mund të garantoni ju opinionin publik në Shqipëri se SPAK është i pavarur dhe jo i ndikuar nga pushteti, siç ka ndodhur në të kaluarën?
I ngarkuari me punë Wisner: Ne besojmë se SPAK po qëndron në lartësinë e atij mandati. Ka një shprehje në Shtetet e Bashkuara, që ‘drejtësia është e verbër’. I gjithë qëllimi për ngritjen e SPAK ishte të krijohet një institucion i pavarur për të hetuar krimin e organizuar dhe korrupsionin, përfshi në nivelet më të larta të qeverisjes. Kjo është gjëja më me rëndësi që ai të jetë vërtet i suksesshëm dhe i efektshëm. Kemi parë të hetohen, t’u ngrihen padi dhe të dënohen zyrtarë të niveleve të larta nga i gjithë spektri politik.
“Panorama”: U referohem deklaratave politike të z. Berisha, i cili e konsideron SPAK si “kamxhikun e Ramës”, ndërsa Kryeministri Rama nga ana e tij e konsideron reformën në drejtësi dhe SPAK-un produkt të partisë së tij për shtet-bërje. Cila është përgjigja juaj për këto pikëpamje të palëve politike në Shqipëri?
I ngarkuari me punë Wisner: Nuk do t’i përgjigjem dikujt që është sanksionuar nga Shtetet e Bashkuara për korrupsion madhor. Shtetet e Bashkuara janë krenare të mbështesin punën e SPAK-ut dhe institucioneve të tjera të drejtësisë dhe do të vazhdojmë të mbështesim kërkesat e popullit shqiptar për t’i dhënë fund pandëshkueshmërisë. Siç e vërejta, kemi investuar fort në suksesin e reformave në drejtësi të Shqipërisë, përfshi SPAK, përmes ekspertizës, financimit dhe mbështetjes sonë politike. Jemi krenarë të jemi partnerë me Shqipërinë. Çdo shqiptar meriton të jetojë në një vend ku secili është i barabartë përpara ligjit, ku shteti ligjor funksionon dhe ku secili ka një mundësi të barabartë për begati. Jo vetëm sepse e kërkon e ardhmja euro-atlantike e Shqipërisë, por sepse është gjëja e duhur.
“Panorama”: A besoni se SPAK-u do t’i japë fund pandëshkueshmërisë në Shqipëri dhe si do ta mbështesni më tej këtë strukturë të posaçme prokurorësh, që të jetë e pavarur dhe të rrisë më tej besueshmërinë ndaj publikut shqiptar?
I ngarkuari me Punë Wisner: Shtetet e Bashkuara do të vazhdojnë të qëndrojnë në krah të Shqipërisë dhe rrugës së saj euro-atlantike. Ambasadorja Kim e kishte zakon të thoshte se reforma në drejtësi nuk është e lehtë, e shpejtë, apo e përsosur, por po e shohim të japë rezultate. Vazhdon të ketë të drejtë. Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e aleatët tanë do të vazhdojnë t’i mbështesin përpjekjet e Shqipërisë për të luftuar korrupsionin, përfshi mbështetjen tonë për SPAK-un.
Përfaqësues të Departamentit të Drejtësisë dhe të Shtetit, si dhe kolegët tanë nga FBI dhe DEA do të vazhdojnë të qëndrojnë në krah të Shqipërisë. Mendoj se ia vlen të vihet në dukje se në gjashtë vitet e kaluara, Shtetet e Bashkuara kanë investuar mbi 27.5 milionë dollarë në programet për ligjzbatimin dhe reformën në drejtësi në Shqipëri.
“Panorama”: Sekretari Blinken ka shpallur “non grata” 4 politikanë dhe ish-funksionarë shqiptarë në zbatim të Urdhrit Ekzekutiv të Presidentit Biden për sanksione ndaj të korruptuarve në Ballkanin Perëndimor. A do të vazhdojnë këto sanksione ndaj individëve të tjerë të korruptuar në Shqipëri?
I ngarkuari me punë Wisner: Ndonëse nuk mund të tregojmë paraprakisht sanksionet tona, Shtetet e Bashkuara nuk do të hezitojnë të veprojnë kur aktorë të korruptuar kërkojnë të mbushin xhepat e tyre, t’u shërbejnë interesave të tyre, e të përfitojnë nga korrupsioni në kurriz të qytetarëve të zakonshëm. Presidenti Biden nënshkroi një urdhër ekzekutiv në qershor 2021 duke deklaruar se kushdo që kërcënon paqen, sigurinë, stabilitetin, ose integritetin territorial të ndonjë hapësire në Ballkanin Perëndimor do t’u nënshtrohej sanksioneve të SHBA. Shtëpia e Bardhë e ka theksuar në mënyrë të përsëritur që korrupsioni është kërcënim për sigurinë kombëtare të Shteteve të Bashkuara, partnerët dhe aleatët tanë. Korrupsioni pengon rritjen ekonomike, i lehtëson gjërat krimit të organizuar dhe minon demokracinë. Kemi parë sanksione të SHBA në Shqipëri, por edhe në vende të tjera të Ballkanit Perëndimor. Në nëntor, disa individë dhe ente u sanksionuan nga Departamenti i Thesarit i SHBA për korrupsion dhe për mundësimin e ndikimit dashakeq në rajon.
“Panorama”: Në raportin tuaj për klimën e investimeve, Shtetet e Bashkuara përsëritën shqetësimet mbi korrupsionin në këtë fushë. Cili është vlerësimi juaj?
I ngarkuari me Punë Wisner: Siç e përmenda në fjalimin tim përpara Dhomës Amerikane të Tregtisë muajin e kaluar, duam ta ndihmojmë Shqipërinë që të bëhet më e begatë dhe më e lidhur me ekonominë e SHBA. E dimë që kjo mund të ndodhë vetëm me një mjedis biznesi që është i hapur, transparent dhe konkurrues. Ambasada e SHBA është e përkushtuar për të punuar në partneritet me Dhomën Amerikane dhe bizneset shqiptare qartësisht për të luftuar korrupsionin, çuar përpara sundimin e ligjit dhe mbrojtur të drejtat e pronës. Ka kaq shumë potencial të pashfrytëzuar për tregti dhe investim në Shqipëri, por Shqipëria duhet të vazhdojë të përmirësojë klimën e investimeve dhe të vazhdojë të luftojë korrupsionin për të realizuar potencialin e vet të plotë.
“Panorama”: Parlamenti është prej dy muajsh në ngërç, pasi opozita pretendon se i janë shkelur të drejtat kushtetuese me refuzimin e komisioneve hetimore. Thirrjes tuaj për dialog, shumica iu përgjigj me hartimin e një projektligji që, sipas ekspertëve, e kufizon të drejtën e opozitës për të ngritur komisione hetimore. Cili është qëndrimi juaj për këtë?
I ngarkuari me punë Wisner: Siç e kemi pohuar më parë, një opozitë energjike është thelbësore në çdo demokraci të shëndetshme. Thënë kjo, Shtetet e Bashkuara dhe shumë nga partnerët tanë, përfshi Mbretërinë e Bashkuar, Gjermaninë, Italinë dhe BE-në, kemi shprehur shqetësim për ngjarjet që janë zhvilluar në Parlament gjatë muajve të fundit.
Sigurisht që mund të ketë mosmarrëveshje për politikat, por ka nevojë për dialog konstruktiv, debat me respekt, si dhe pranimi se zyrtarët e zgjedhur nga çdo parti politike punojnë për njerëzit, për t’u shërbyer qytetarëve shqiptarë, si dhe për ta çuar Shqipërinë përpara në rrugën e saj euro-atlantike.
Edhe Kongresi ynë ka debate shumë energjike dhe ndonjëherë plot kundërshti, përfshi edhe nëpërmjet komisioneve tona hetimore. Hetimet tona, në shumë raste, kanë çuar në përparim të rëndësishëm politik dhe të politikave. Si parim i përgjithshëm, mekanizmat legjislative marrin kohë dhe janë të vështira, por një gamë mjetesh janë me rëndësi për të siguruar që demokracitë t’i debatojnë zhvillimet.
“Panorama”: Ekziston një perceptim në qarqet mediatike të analizës se vendi ka një opozitë të dobët e të përçarë dhe se pushtetet kontrollohen nga një dorë që është Kryeministri Rama. Si do t’i përgjigjeshit këtij perceptimi se ndërkombëtarët mbështesin stabilokracinë në kurriz të standardeve të demokracisë?
I ngarkuari me punë Wisner: Janë votuesit shqiptarë që zgjedhin zyrtarët dhe përfaqësuesit e tyre në Parlament. Prandaj zgjedhjet janë aq të rëndësishme në demokraci. Edhe partitë politike kanë përgjegjësinë që të sigurohen se nxjerrin kandidatë, që meritojnë besimin e publikut dhe që do t’u shërbejnë interesave më të mira të zgjedhësve të tyre. Një opozitë e fortë, e gjallë, një shoqëri civile aktive dhe vigjilente, si dhe një shtyp i lirë dhe i pavarur janë të gjitha thelbësore në çdo demokraci të shëndetshme.
“Panorama”: Z. Wisner, çfarë ju ka bërë më tepër përshtypje në Shqipëri gjatë këtyre muajve të qëndrimit tuaj këtu dhe në çfarë faze janë marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe SHBA në këtë moment?
I ngarkuari me punë Wisner: Shqipëria është një vend me bukuri të pabesueshme dhe me njerëz të ngrohtë dhe dashamirës. Familja dhe unë kemi afro katër muaj këtu dhe më kanë frymëzuar njerëzit që takoj gjatë udhëtimeve në mbarë vendin. Kam parë se shqiptarët janë jashtëzakonisht të informuar dhe të interesuar në çështje botërore; i admiroj aftësitë e njerëzve që kam takuar për gjuhët e huaja. Duhet të them edhe që ushqimi është i pabesueshëm – më pëlqen shumë paçja dhe kabunia, për shembull. E kuptoj që shqiptarët duan që reformat të ecin më shpejt. E kuptoj këtë. Dua të njëjtën gjë si për Shqipërinë ashtu edhe për Shtetet e Bashkuara. Po ashtu, mendoj se është me rëndësi të reflektojmë se sa shumë ka ecur Shqipëria si vend demokratik në vetëm 32 vite. I mbijetuat një diktature komuniste brutale dhe tani jeni aleatë në NATO me Shtetet e Bashkuara. Jeni ulur përkrah Shteteve të Bashkuara në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara gjatë dy viteve të fundit, duke ngritur zërin për Ukrainën pas pushtimit brutal të saj prej Rusisë. Tani jeni pjesë e Këshillit të Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut, duke bërë avokatin e atyre që nuk kanë një zë. Jeni një forcë stabilizuese për të mirën në rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe në rrugën drejt anëtarësimit në BE. Këto janë arritje mbresëlënëse që duhet ta bëjnë çdo shqiptar të ndihet krenar.
Për sa u përket marrëdhënieve me Shtetet e Bashkuara, ato janë më të forta se kurrë. Përmenda bashkëpunimin dhe partneritetin tonë në nivelin ndërkombëtar. Ambasadorja Kim kishte thënë dhe i emëruari ambasador Kostelancik ripohoi gjatë konfirmimit të tij mbështetjen tonë për reformën në drejtësi dhe zbatimin e ligjit, çka po demonstron rezultate pozitive, lidhjet tona në mbrojtje nuk kanë qenë më të forta ndonjëherë. Shohim ushtarë amerikanë dhe shqiptarë që trajnohen krah për krah si aleatë në NATO. Shohim biznesin dhe investimet që vazhdojnë të rriten – investimet e huaja direkte nga SHBA arritën një majë tjetër të lartë prej 270 milionë dollarë deri në qershor 2023, një rritje prej 33%. SHBA renditet e gjashta për sa i përket origjinës së importeve në Shqipëri, nga e nënta që kishte qenë një vit më parë. Të gjitha janë të lidhura me përpjekjet antikorrupsion dhe reformën në drejtësi, të cilat i demonstrojnë investitorëve të huaj, turistëve, aleatëve në NATO se Shqipëria po shkëputet nga e shkuara dhe ecën përpara drejt Perëndimit, më e fortë dhe më e aftë se kurrë më parë.
