Valvulat e zemrës, lëkura, kornea, veshi i mesëm: Këto janë vetëm disa nga organet njerëzore që po reklamohen për shitje në grupet klandestine të rrjeteve sociale, ku blerësit potencial u ofrojnë pjesë të trupit sipas zgjedhjes së tyre në këmbim të mijëra dollarëve në kriptomonedhë, zbulon një investigim i Newsweek.
Newsweek ka infiltruar grupe në platformën e mediave sociale Telegram, duke pretenduar të shesë një sërë organesh nga të ashtuquajturit donatorë në atë që është një trend më pak i njohur i trafikimit të qenieve njerëzore që shkel ligjin federal.
Shitja e paligjshme e organeve bëhet ose nëpërmjet trafikimit të qenieve njerëzore me qëllim heqjen e organeve, ku njerëzit detyrohen ose shfrytëzohen dhe trafikohen përpara se të dhurojnë organe, ose nëpërmjet trafikut të organeve – trajtimit të paligjshëm të organeve, që përfshin shitjen e tyre ose reklamimin e një qëllimi, për t’i blerë ose shitur ato.
Sipas një raporti të Departamentit Amerikan të Shtetit për Trafikimin e Personave 2024, veshkat janë organi më i trafikuar dhe viktimat e trafikimit, kryesisht burra refugjatë të moshës 30 vjeç, sipas Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin (UNODC), shpesh u thuhet se veshkat e tyre do të rriten përsëri ose se nuk do të ketë efekte anësore për dhurimin e organeve.
Ndërkohë, UNODC vlerëson se ka pasur rreth 700 viktima të trafikimit të personave me qëllim heqjen e organeve ndërmjet viteve 2008 dhe 2022, por shkalla e problemit nuk dihet dhe ka të ngjarë të jetë shumë më e madhe. Në vitin 2018, Organizata Botërore e Shëndetësisë ( OBSH ) vlerësoi se 10,000 veshka tregtohen çdo vit në tregun e zi.
Një grup i gjetur nga Newsweek i quajtur “organ veshkash për shitje në SHBA” është një forum njerëzish që pretendojnë se duan të shesin ose blejnë organe, duke përdorur grupin si ndërmjetës.
Mel Luten, i cili drejton grupin dhe pretendon të jetë një mjek me qendër në Kaliforni, i tha Newsweek se ai filloi biznesin e tij një vit më parë për të “ndihmuar ata që kanë vuajtur nga probleme si dështimi i zemrës ose dështimi i veshkave”.
Ai tha se ka rekrutuar një ekip prej 20 kirurgësh në mbarë botën që marrin donacione dhe mbikëqyrin transplantet nga njerëzit që paguajnë në kriptovaluta .
“Ne kemi një ekip kirurgësh profesionistë që heqin dhe bëjnë transplantin në klinikën tonë ose jashtë shtetit,” tha ai për Newsweek përmes Telegram.
Ai tha se ai shiste organe me “paketim 100 përqind diskret dhe transport të sigurt në mbarë botën”. Ai zotëron makineri që mund të mbajnë organet të freskëta për një vit.
Ai është i vetëdijshëm se grupi i tij është i paligjshëm, duke shtuar se “ne bëjmë jetën e sigurt [siç] çdo ditë.”
Një grup tjetër që duket se ka kapitalizuar në këtë treg, i zbuluar nga Newsweek dhe i quajtur “trafikimi i organeve të pjesëve të trupit të njeriut për shitje”, udhëzon lojtarët e interesuar të bëjnë pagesa në Bitcoin për të marrë organe nga një menu që mburret me një sërë opsionesh nga mushkëritë, me çmim 10,800 dollarë, në palcën e eshtrave për 1500 dollarë. Grupi ka 1044 abonentë.
Një hetim i Newsweek ka zbuluar një grup të mediave sociale që reklamon organe njerëzore të disponueshme për t’u blerë me pagesa në kriptomonedha.
Një grup i tretë me 781 abonentë i quajtur “shes, blej veshka” e përshkruan veten si “qendra më e madhe tregtare për veshkat, mëlçinë, palcën e eshtrave”.
Ai kërkon pagesa nëpërmjet TRC20, kriptomonedhë e lëshuar nga firma Tether.
Një zëdhënës i Tether tha për Newsweek: “me Tether çdo veprim është online, çdo veprim është i gjurmueshëm, çdo pasuri mund të sekuestrohet dhe çdo kriminel mund të kapet. Ne punojmë me zbatimin e ligjit për të bërë pikërisht këtë”.
Një zëdhënës i Telegram tha për Newsweek: “Që nga krijimi i tij, Telegram ka moderuar në mënyrë aktive përmbajtje të dëmshme në platformën e tij. Moderatorët e Telegram përdorin një kombinim të monitorimit proaktiv të pjesëve publike të platformës dhe raporteve të përdoruesve për të hequr miliona pjesë të përmbajtjes çdo ditë që shkelni kushtet e shërbimit të Telegram.”
Newsweek gjithashtu kontaktoi Bitcoin dhe Departamentin e Drejtësisë përmes formularëve të tyre përkatës të faqes në internet për të komentuar këtë histori.
Grupet e përmendura në këtë histori u kontaktuan gjithashtu për koment, si dhe pesë grupe të tjera që Newsweek gjeti në Telegram dhe shumë njerëz që janë anëtarë të këtyre grupeve. Nuk u bë asnjë përpjekje për blerjen e organeve për të verifikuar vërtetësinë e këtyre grupeve, megjithëse është e paligjshme të reklamosh organe në internet në SHBA.
Tregu i zi përqendrohet te ‘të dëshpëruarit’
Në SHBA, një person që transferon një organ njerëzor për t’u përdorur në transplantet njerëzore mund të dënohet me pesë vjet burg, një gjobë prej 50,000 dollarësh ose të dyja.
Ata që rrezikojnë burgosjen mund të nxiten nga potenciali i shpërblimit financiar. Sipas një artikulli të vitit 2019 në American Journal of Biomedical Science & Research, veshkat shiten nga 50,000 deri në 120,000 dollarë.
Një raport i vitit 2017 nga instituti i mendimit Global Financial Integrity (GFI) vlerësoi se tregtia e paligjshme globale e organeve gjeneron 840 milionë deri në 1.7 miliardë dollarë në vit.
“Unë nuk e di nëse është bërë ndonjë gjë ndërkombëtarisht”, tha presidenti dhe CEO i GFI, Tom Cardamone për Newsweek. “Është kryesisht një aktivitet i njerëzve që presin të dëshpëruarit – migrantët, refugjatët nga zonat e luftës. Ata nuk kanë fare mjete financiare. Gjëja më e vlefshme që mund të posedojnë janë organet e tyre. Disa njerëz bëhen kaq të dëshpëruar, ata janë të gatshëm, për t’i shitur ato”.
Ai tha se kjo varet gjithashtu nga agjencitë e zbatimit të ligjit, të cilat përqendrohen në mënyrë rutinore në prioritete më të ngutshme si terrorizmi, narkotikët dhe krimet financiare “që janë shumë më të përhapura dhe shumë më fitimprurëse”.
“Kur ke burime të kufizuara, përpiqesh të përballesh me problemet më të rënda”, tha ai. “Kjo nuk do të thotë se zbatimi i ligjit nuk është i shqetësuar për këtë, pa dyshim që ata janë. Por do të duhej shumë përpjekje për të tentuar të infiltrosh rrjetet që mund të përfshihen në këtë lloj aktiviteti tregtar. Bëhet fjalë për një lojë me numra.”
Një zëdhënës i Fondacionit Kombëtar të Veshkave (SHBA) tha për Newsweek se kishte 21,764 donatorë në vitin 2023 – që përfshin 15,471 donatorë të vdekur dhe 6,293 donatorë të gjallë. Koha mesatare e pritjes për një transplant të veshkave është tre deri në pesë vjet, por mund të jetë deri në 10 vjet në disa shtete.
Aktualisht, rreth 90,000 njerëz janë në pritje të një transplanti të veshkave, megjithëse dhjetëra apo qindra mijëra të tjerë, të cilët mund të përfitojnë potencialisht nga një transplant, por nuk arritën kurrë në listën e pritjes. Dymbëdhjetë njerëz vdesin çdo ditë duke pritur për një transplantim të tillë, që barazohet me afërsisht 5600 vdekje vjetore sipas hulumtimit nga Instituti i Ekonomisë Shëndetësore Leonard Davis të Universitetit të Pensilvanisë.
Jarrod Sadulski, një profesor i asociuar në Shkollën e Sigurisë dhe Studimeve Globale në Universitetin Ushtarak Amerikan dhe një ekspert në trafikimin e qenieve njerëzore, shpjegoi rolin e mediave sociale në lehtësimin e trafikimit të organeve.
“Mediat sociale janë mënyra kryesore që kriminelët ofrojnë shërbime të paligjshme. Po, Dark Web përdoret për të shitur organe, por mediat sociale përdoren për të kërkuar organe të paligjshme që shiten dhe për të gjetur blerës,” tha ai për Newsweek.
“Problemi është se njësoj si trafikimi seksual, trafikantët e organeve përdorin një mënyrë komplekse komunikimi. Ata përdorin emoji dhe terminologji që nuk zbulohen nga forcat e rendit apo platformat e mediave sociale si nxjerrje organesh. Si lloji i emoji-ve ashtu edhe ngjyra e emoji-t kanë implikime në marrjen e organeve.”
Ai përmendi shembullin e një zemre të kuqe që përdoret për të treguar dikë që ka nevojë për një zemër, ndërsa një zemër blu mund të tregojë dikë që e shet atë organ.
Ramesh Srinivasan, profesor i studimeve të informacionit në UCLA dhe themelues i Laboratorit të Kulturës Dixhitale në mbarë UC-në, tha se shitjet e liga në internet nuk janë të reja apo unike – duke iu referuar faqeve të errëta të internetit si Silk Road që fituan tërheqje në fillim të viteve 2010 dhe lehtësuan legale dhe të paligjshme shitjet që arrijnë në 9,519,664 Bitcoin, sipas dokumenteve të gjykatës.
Shpejtësia dhe “çorientimi më i madh” i paraqitur nga një botë dixhitale me lëvizje të shpejtë duke u bërë më e ndërlikuar do të lejojë që aktorët e këqij të shumohen, shtoi ai.